Author :
Abstract
Türkçede {-(I)n} biçimbirimi eylem üzerine kodlanarak özne-nesne-yüklem arasındaki ilişkiyi düzenlemektedir. Edilgenlik ve dönüşlülük eki olarak okunabilir özelliğe sahip olan {-(I)n-} biçimbirimi bir çatı eki olarak da ele alınmaktadır. Eylemin üyelerine yüklediği anlambilimsel rollerin farklılaşması açısından düşünüldüğünde, {-(I)n-} biçimbirimi aynı tabana eklenerek sözlükçede aynı anda iki rolü (Etkilenen ve Kılıcı) birden üstlenemeyeceği için dönüşlülüğün eylem üzerinde ya da sözlükçede sözlükselleşerek gerçekleştiği savlanmaktadır (Reinhart, 2000). Türkçe üye yapısında {-(I)n-} biçimbirimini üzerine alan, yıka-, yıkan-, sil-, silin-, tara-, taran-, giy-, giyin- vb. eylemler dönüşlülük ulamında kabul edilmektedir. Ancak, sözlükçede ayrı bir biçimde kodlanan ve sözlüksel bir birim olduğu düşünülen, kendiliğinden gerçekleşme anlamı taşıyan giyin- eylemi eylemcil dönüşlülük ulamında yer almasının yanı sıra, edilgenlik ve dönüşlülük arasında yer alarak orta çatı özelliği ile diğer eylemcil dönüşlü ulamlardan ayrılmaktadır (Kornfilt ve Greenberg, 2000; Aksan, 2009). Türkçede dönüşlülük ya da edilgen çatı kapsamında tartışılan {-(I)n} biçimbiriminin giyin- eylemi üzerinde sözlüksel olarak kodlandığı varsayımından hareketle, bu araştırma kapsamında anadil konuşucularının giy- ve giyin- eylem öbeklerini ayırt ederek yorumlayıp yorumlamadıkları sınanmaya çalışılmıştır. Bu amaçla, Türkçe Ulusal Derlemi 3.0 (TUD 3.0) (Aksan vd., 2012) kullanılarak giy- ve giyin- eylemlerinin bulunduğu söylem bölütleri taranmıştır. Bu tarama sonucunda, incelenen eylemlerin görülme sıklıkları temel alınarak bir anket oluşturulmuştur. Uygun durum örnekleme yöntemiyle seçilen 42 Dilbilim lisans öğrencisine uygulanan anketin sonuçlarının TUD 3.0’ dan alınan verilerle örtüştüğü; dolayısıyla, bu çalışmanın {-(I)n} biçimbiriminin giyin- eylemi üzerinde sözlükselleştiği savını da destekler nitelikte olduğu söylenebilir.
Keywords
Abstract
{-(I)n-} morpheme in Turkish regulates subject-object-verb relations by being added to a verb. It has also been regarded as a passivization and reflexivization affix as well as a voice affix. While taking different semantic roles assigned by verbs to the arguments into consideration, the reflexivity of {-(I)n-} morpheme is argued to be realized by lexicalization in the lexicon or being attached to the verb as it cannot take two semantic roles (Theme and Agent) at a time (Reinhart, 2000). In the Turkish argument structure, the verbs taking {-(I)n-} morpheme yıka-, yıkan-, sil-, silin-, tara-, taran-, giy-, giyin- etc. are supposed to be in the verbal reflexivity domain. However, the verb giyin-, coded separately in the lexicon and considered to be a lexical unit, via self-realization, is not only included in the verbal reflexive domain, but also differs from other verbal reflexives with its middle voice feature by intersecting between the passivization and reflexivity (Kornfilt & Greenberg, 2000; Aksan, 2009). Based on the assumption that {-(I)n-} morpheme, discussed within the reflexivity and passivization framework, is lexically coded on giyin- verb, it has been attempted to test whether native speakers perceive giy- and giyin- as distinct verb phrases. For this purpose, the Turkish National Corpus 3.0 (TNC 3.0) (Aksan vd., 2012) has been employed to investigate the discourse segments involving giy- and giyin- verbs, and as a result, a questionnaire based on the frequency of their appearance has been designed. It has been found out that the results of the questionnaire presented to 42 linguistics undergraduate students selected by convenience sampling method were in line with the data obtained from the TNC. Therefore, it could be stated that this study sympathizes with the assumption that {-(I)n} morpheme has been lexicalized by being attached to the giyin- verb.
