Author :
Abstract
Çevrenin kendine has bir dili vardır. Bu dili ancak çevre farkındalığı geliştiren donanımlı bireyler anlayabilir. Ekosistemin dinamiklerine karşı saygılı ve korumacı bir yaklaşımın karşılığı, doğanın cömertçe nimetlerini sunmasıdır. Aksi durumda gezegenimiz yaşanabilir olma vasfını kaybedebilir. Günümüzde eğitimin çevre farkındalığı oluşturmadaki rolü giderek artmaktadır. Çevre farkındalığını eğitim sistemine entegre etmek sadece yararlı değil, aynı zamanda gereklidir. Öğrencilerin iklim değişikliği, ormansızlaşma, biyolojik çeşitliliğin azalması, çevre kirliliği gibi çevresel sorunlar hakkında bilgilenmelerine, dünya için sorumluluk duygusu kazanabilmelerine, çevresel sorunları analiz etmelerine, yenilikçi çözümler üretme yeteneklerini geliştirerek bilinçli karar almalarına ve çevre dostu davranışlarda bulunmalarına eğitim marifetiyle yardımcı olmak mümkündür. Bu noktada Türkçe ders kitaplarında bulunan metinler vasıtasıyla öğrencilerin çevre farkındalığı kültürü edinmelerine katkı sağlanabilir. Bu çalışmanın amacı Türkçe ders kitaplarında bulunan metinlerin içeriklerinin öğrencilerde çevre farkındalığı kazandırma yeterliğini değerlendirmektir. İlgili amaç doğrultusunda çalışmanın problem cümlesi “Ortaokul Türkçe ders kitaplarında bulunan metinlerde çevre farkındalığının ele alınışı nasıldır?” olarak belirlenmiştir. Nitel araştırma yöntemi ile hazırlanan çalışma, durum deseni ile yapılandırılmıştır. Çalışmanın inceleme nesnelerini ortaokul (5, 6, 7, 8. sınıf) Türkçe ders kitaplarındaki metinler oluşturmuştur. Çalışmanın veri toplama sürecinde doküman incelemesi tekniğine başvurulmuştur. Veri analizinde ise içerik analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Çalışma kapsamında incelenen metinlerde çevre farkındalığının bilişsel, duyuşsal ve davranışsal boyutlarına dair dengeli ve yeterli düzeyde içeriğe yer verilmediği, genelde duyuşsal boyut (duygular, tutum, çevre duyarlılığı) ve bilişsel boyut (çevre bilgisi, tür ve yaşam alanı bilgisi ve doğa olayları bilgisi) üzerinde durulduğu ve davranışsal boyutla ilgili içeriklere çok az yer verildiği tespit edilmiştir. Türkçe ders kitaplarında yer alan yazınsal metinlerin, çevre farkındalığı kazandırılması bakımından daha özenli ve nitelikli olarak yapılandırılması önerilmiştir.
Keywords
Abstract
The environment has its language. Only individuals who are equipped to develop environmental awareness can understand this language. The equivalent of a respectful and protective approach to ecosystem dynamics is that nature generously offers blessings. Otherwise, our planet may lose its livable quality. Today, the role of education in creating environmental awareness is increasing. It is possible to help students learn about environmental problems such as climate change, deforestation, biodiversity reduction, and environmental pollution, gain a sense of responsibility for the world, analyze environmental issues, develop their ability to produce innovative solutions, make conscious decisions, and engage in environmentally friendly behaviors through education. At this point, it can contribute to students' acquisition of an environmental awareness culture through texts in Turkish textbooks. This study aims to evaluate the adequacy of the content of texts in Turkish textbooks in creating environmental awareness in students. The study, prepared using the qualitative research method, was structured with a case pattern. The objects of the study were Turkish textbooks from secondary school (5th, 6th, 7th, 8th grade). The document review technique was used in the study's data collection process. The content analysis technique was used for data analysis. It was determined that the texts examined within the scope of the study did not include balanced and sufficient content regarding the cognitive, affective, and behavioral dimensions of environmental awareness, that the affective dimension (emotions, attitudes, environmental sensitivity) and cognitive dimension (environmental knowledge, species and habitat knowledge and natural events knowledge) were generally emphasized and that very little space was given to the behavioral dimension. It was suggested that the literary texts in Turkish textbooks should be structured more regularly and qualitatively in terms of providing environmental awareness.
