ÇOCUK EDEBİYATINA EKOELEŞTİREL BİR YAKLAŞIM: BEHİÇ AK’IN ÇOCUK KİTAPLARININ EKOELEŞTİREL BİR YÖNTEMLE İNCELENMESİ
Author :
Safiye AKDENİZ -
Abstract
Doğanın bir parçası olan insanoğlu onun bir parçası olduğunu unutup doğaya hükmetmeye başladığından beri yeryüzünde var olan ve korunması gereken denge doğanın aleyhine bir biçimde bozulmaya başlar. İklim değişikliği ve çevre kirliliği bozulan dengenin en önemli göstergelerindendir. Bu durum günümüzde birçok bilim dalının olduğu kadar sanat dalının da ilgi alanına girmekte ve bir konu olarak işlenmenin yanı sıra eleştirel bir yaklaşım olarak da kendini göstermektedir. Ekoeleştiri, doğanın bozulan dengesinin ele alındığı ve eleştirel bir tutumla işlendiği edebî metinlerde takip edilen bir yaklaşım biçimidir. Ekoeleştiri sürdürülebilir ve yeşil bir doğanın peşinde oluşuyla mesajını iletmek istediği önemli kitlelerden biri olarak çocukları seçer. Mesajın çok erken yaşlardan itibaren iletilmesi, onun içselleştirilmesi ve hayata geçirilmesi bakımından önemlidir. Bu aşamada çocuk edebiyatı ürünleri büyük önem taşımaktadır. Ülkemizde yazdığı çocuk kitaplarıyla ünlenen yazar Behiç Ak, iklim değişikliği, çevrenin/doğanın korunması, şehirleşme, betonlaşma, şehirleşmeden ve teknolojiden olumsuz bir biçimde etkilenen insan ilişkileri, tarihi dokunun korunması, sürdürülebilirlik, internet bağımlılığı gibi konuları hemen hemen her kitabında farklı bir biçimde veya oranda ele almasıyla öne çıkan isimlerdendir. Bu çalışmada, Behiç Ak’a ait okul öncesi, ilk ve orta öğretim çocuklarına hitap eden öykü ve romanlar ekoeleştirel bir yaklaşımla ele alınmakta ve incelenmektedir. Varılan temel sonuçlardan biri yazarın metnin yanı sıra metinde kullandığı görseller yoluyla da farklı yaş grubundan çocuklara doğayla ilgili bir hassasiyet/farkındalık kazandırmaya, hayvan sevgisine dikkat çekmeye ve her sahada dönüşüm ve sürdürülebilirlik konularına vurgu yapmaya çalıştığıdır.
Keywords
Behiç Ak çocuk edebiyatı ekoeleştiri.
Abstract
The human effort to dominate nature has caused us to forget that we are a part of nature and guardians of the balance that exists between humans and nature. The result has been the deterioration of this balance to the detriment of nature through climate change and environmental pollution. While the sciences have been studying the causes and effects of this decline, arts and humanities have also responded to it by treating the issue as a legitimate field of study. They have also developed a unique critical approach to the subject: Eco criticism. Eco criticism analyzes literary texts to critically discuss the disrupted balance of nature. In their pursuit of sustainable and green nature, many eco critics have turned to children’s literature because they believe that it is important to instill ecological sensitivity from a very early age. This is to internalize it and put it into practice. Turkish author Behiç Ak, who became famous with his numerous children’s books, has contributed significantly to ecological awareness in children’s literature and his works are best analyzed with an eco-critical lens. Throughout his books, the author consistently and refreshingly discusses significant topics such as climate change, protection of the environment/nature, urbanization, concretion, human relations negatively affected by urbanization and technology, preservation of historical essence, sustainability, and internet addiction. In this study, Behiç Ak’s stories and novels that appeal to pre-school, primary and secondary school children are discussed and examined with an eco-critical approach. One of the main conclusions this study draws is that the author deploys various visuals in his books. This enhances his efforts to raise awareness about nature in children of different age groups, promote kind and humane treatment of animals, and emphasize the issues of transformation and sustainability in every aspect of human life.
