ÇOCUK KİTAPLARININ RESİM-METİN İLİŞKİSİ VE YAPISAL ÖZELLİKLER KAPSAMINDA İNCELENMESİ: TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI YAYINLARI ÖRNEĞİ
Author :
Abstract
Bu araştırmada, T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yayımlanan 4-9 yaş grubuna yönelik 5 farklı kitabının, çocuk kitaplarının edebi özelliklerine uygun olup olmadığının değerlendirilmesi hedeflenmiştir. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi uygulanmıştır. Araştırmada veri toplama sürecinde Karaköse tarafından geliştirilmiş olan “Çocuk Kitapları İç Yapı ve Dış Yapı Özellikleri Formu” ile “Çocuk Kitaplarında Resim-Metin İlişkisi Değerlendirme Formu” kullanılmıştır. Bu formlar, çocuk edebiyatında kabul gören standartlar doğrultusunda kitapların sistematik biçimde incelenmesine olanak sağlamıştır. Toplanan veriler, betimsel analiz yöntemi ile değerlendirilmiş ve bu süreçte ikisi görsel sanatlar eğitimi, ikisi Türkçe eğitimi alanında uzman olmak üzere toplam dört uzman görev almıştır. Elde edilen bulgular, incelenen kitapların genel olarak çocuk edebiyatının hem iç yapı (konu, tema, karakter, dil ve anlatım) hem de dış yapı (kapak tasarımı, kâğıt kalitesi, boyut, sayfa düzeni) özelliklerine büyük ölçüde uygun olduğunu göstermektedir. Ayrıca, resim-metin ilişkisinin çoğunlukla tutarlı, anlamlı ve hedef yaş grubuna uygun biçimde kurulduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte, yapılan incelemeler bazı kitaplarda resim-metin ilişkisi bakımından bütünlüğü zayıflatan veya iç ve dış yapı özelliklerinde küçük eksiklikler oluşturan unsurların bulunduğunu ortaya koymuştur. Bu sonuçlar, çocukların okuma deneyimini daha nitelikli, estetik açıdan zengin ve etkili hâle getirmek amacıyla geliştirilebilecek yönlerin belirlenmesi açısından önem taşımaktadır. Bulgular, yayınevleri ve yazarlar için içerik ve tasarım bakımından yol gösterici olabilecek niteliktedir. Böylece hem çocukların edebi gelişimi hem de okuma kültürünün desteklenmesi yönünde katkı sunulabilecektir.
Keywords
Abstract
In this study, the aim was to evaluate whether five different books published by the Republic of Turkey Ministry of Agriculture and Forestry for the 4–9 age group comply with the literary characteristics of children's books. The document analysis method, one of the qualitative research methods, was employed in the study. During the data collection process, the "Children's Books Internal and External Structural Features Form" and the "Evaluation Form for the Picture-Text Relationship in Children's Books" developed by Karaköse were used. These forms enabled the systematic examination of books in line with the standards accepted in children's literature. The collected data were evaluated using the descriptive analysis method, and in this process, a total of four experts participated, two of whom specialized in visual arts education and two in Turkish language education. The findings revealed that the examined books were largely compliantwith both the internal structure (subject, theme, character, language, and expression) and the external structure (cover design, paper quality, size, and page layout) characteristics of children's literature. In addition, it was determined that the picture-text relationship was mostly consistent, meaningful, and appropriate for the target age group. However, the analyses also revealed that in some books, there were elements that weakened the integrity of the picture-text relationship or caused minor deficiencies in internal and external structural features. These results are important for identifying areas for improvement to make children's reading experiences more qualified, aesthetically rich, and effective. The findings canguide publishers and authors in terms of both content and design. In this way, contributions can be made to both the literary development of children and the promotion of a reading culture.
