DİVANÜ LÛGATİ’T-TÜRK’TE METEOROLOJİYE DAİR SÖZCÜKLER

Author:

Year-Number: 2015-6
Yayımlanma Tarihi: null
Language : null
Konu : METEOROLOJİ/ TÜRK DİLİ ve EDEBİYATI
Number of pages: 250-264
Mendeley EndNote Alıntı Yap

Abstract

‘Türk Lehçeleri Divanı’ anlamına gelen ‘Divanü Lûgati’t-Türk’, içerdiği Türk lehçeleri söz varlığı ile ilk Türk lehçeleri sözlüğü özelliği taşımaktadır. Dillerin söz varlığı barındırdığı kelimelerle ölçülür. Türk dilinin genel söz varlığının tespitinde tarihî sözlükler büyük öneme sahiptir. Divanü Lûgati’t-Türk, Türk dilinin en önemli yadigârlarındandır. Türk dilinin tarihsel gelişimi ve söz varlığı açısından da zengin bir kaynak durumundadır.Bir yerde, ısı, nem, yağmur, rüzgar, ışık gibi meteorolojik faktörlerin ortak etkisi yaşam koşullarının oluşmasında önemli bir role sahiptir. Bu bakımdan, Türk topluluklarının yüzyıllar içerisinde biriktirdiği meteoroloji bilgisi söz varlıklarında belirgin şekilde hissedilmektedir. Bizim bu makalemiz, Türk dilinin bilinen en eski ve köklü sözlüğü olarak kabul edilen Kâşgarlı Mahmud’un Divanü Lûgati’t-Türk adlı eserindeki sözcüklerin, meteoroloji kavramlarını karşılamadaki yeterliliğini göstermeyi amaçlamaktadır.Divanü Lûgati’t-Türk’te meteoroloji bilimiyle ilgili tespitler ve kullanılan kavramlar, doğu medeniyetinin bu alanda yakalamış olduğu düzeyi ve Türkçenin daha o dönemlerde ne kadar gelişmiş bir dil olduğunu göstermesi açısından çok önemlidir. Kâşgarlı Mahmud, Divanü Lûgati’t-Türk adlı eserinde meteoroloji hakkında önemli bilgiler verir. Dolayısıyla, bu makalede, Divanü Lûgati’t-Türk’e göre 11. asır Türk dilinde meteorolojinin belirtileri ele alınacaktır. Bilindiği üzere, çağdaş Türk dillerinde bazı sözcükler Eski veya Orta Türkçe ile koşutluk gösterir. Bu nedenle, Divanü Lûgati’t-Türk’ün söz varlığında meteorolojiye ait sözcüklerin çözümlenmesi için tarihî ve çağdaş Türk lehçelerine de başvurulmuştur.

Keywords

Abstract

Divanü Lûgati’t-Türk that means ‘Turkish Dialects Dictionary, is a first dictionary of the Turkish by dialects words that is included dialects materials. Richness of languages evaluates by its vocabulary. Historical dictionaries are given importance to determine general Turkish vocabulary. Divanü Lûgati’t-Türk is one of the most significant works of Turkish language. In addition to it is a rich source points of historical progress and vocabulary of Turkish language.The common effects of the meteorological factors such as heat, humidity, rain, wind, light have important role in formation of the living conditions of a place. Therefore, the knowledge about meteorology of the Turkish people is commonly found in their vocabulary. The aim of this article is to demonstrate the competence of Divanü Lûgati’t-Türk which is regarded as the oldest and the most essential dictionary of Turkish Language, written by Kâşgarlı Mahmud, in supplying equivalent terms for meteorology concepts.The findings and used terms on meteorology in Divanü Lûgati’t-Türk are very significant in order to show the level of east on meteorology that the Turkish language developed very much in that time. Kâşgarlı Mahmud, mentions significant information about meteorology in Divanü Lûgati’t-Türk. Hence, in this article, will be examined the traces of meteorology on Turkish Language of 11th century according to Divanü Lûgati’t-Türk. It is known that in the modern Turkish language, some words show parallelism with Middle or Old Turkish. Therefore, the historical and contemporary Turkish dialects can be applied to explain words belonging to meteorology in vocabulary of Divanü Lûgati’t-Türk.

abortion clinics in ny read anti abortion facts
abortion clinics in ny read anti abortion facts

Keywords