Author:
Abstract
Osmanlı fetvaları genellikle Türkçe ve mensur olup, Arapça veya manzum olanların sayısı da az değildir. Osmanlı’da bir gelenek olan manzum fetvalar Türk edebiyatında bir nazım türü olarak da renkli bir ortam oluşturmuştur. Bu fetvalar büyük ölçüde, şairliği bulunan şeyhülislam veya müftülere sualin manzum biçimde sorulmasından dolayı verilmiştir. Soruyu soran da çoğu defa şair olduğundan bu fetvalarda edebî bir sohbet havası da bulunmuş ve belli bir formatla düzenlenmiştir. Osmanlı’da divan şairleri arasında önemli bir yere sahip olan şeyhülislâmlar birçok manzum fetva vermiştir. Bugüne dek tanıttığımız manzum fetvaların büyük bir kısmı bunlara aittir ve bu çalışmada da ünlü bir Osmanlı şeyhülislâmı olan Kemalpaşazâde Ahmed’in tartışmalı bir manzum fetvası tanıtılmaktadır. Kemalpaşazâde, Osmanlı’nın zirve yüzyılının büyük şeyhülislâmlarından olup kritik konularda verdiği fetvalarla tanınmıştır. Dil ve tarih alanında da önemli eserler yazmış olan Kemalpaşazâde’nin esrar ve şarap hakkında verdiği fetvalar problemli ve tashih gerektirici olmuştur. Birçok fetvası mecmualarda Ebussuud Efendi’nin fetvalarıyla karışık biçimde geçtiğinden bunlar arasında problemli görünenler bizzat Ebussuud Efendi tarafından açıklanıp tashih edilmiştir. Mürettep bir divanı da bulunan Kemalpaşazâde esrar, şarap, devran, sema gibi o devrin tartışmalı konularında şiir yoluyla, biraz da şaka yollu görüşlerini açıklamış, bu ise ciddî tartışmalara sebep olmuştur. Bu çalışmada, önce esrar, daha sonra buna bağlı olarak bâde/şarap hakkında verdiği manzum fetvaları incelenip tanıtılmaktadır.
Keywords
Abstract
Ottoman fatwas are generally Turkish and prose, and the number of those in Arabic or poetic is not small. In verse fatwas, a tradition in the Ottoman Empire, created a colorful environment as a genre of verse in Turkish literature. These fatwas were mostly given to the sheikhulislam or muftis who were poets because they were asked the question in verse. Since the questioner is often a poet, these fatwas have a literary conversation atmosphere and they are arranged in a certain format. The sheikhs, who had an important place among the divan poets in the Ottoman Empire, gave many poetic fatwas. Most of the verse fatwas we have introduced up to now belong to them, and this study introduces a controversial verse fatwa of Kemalpashazade Ahmed, a famous Ottoman sheikh of Islam. Kemalpashzade was one of the great sheikhulislams of the peak century of the Ottoman Empire and was known for his fatwas on critical issues. The fatwas given by Kemalpashazade, who also wrote important works in the field of langua1ge and history, on cannabis and wine were problematic and required correction. Since many fatwas were mixed with Ebussuud Efendi's fatwas in manuscripts, those who seemed problematic among them were explained and corrected by Ebussuud Efendi himself. Kemalpashazade, who also has a divan of mürettep, expressed his views on the controversial issues of that period such as cannabis, wine, devran, sema through poetry, a little jokingly, which caused serious discussions. In this study, first marijuana and then the poetic fatwas he gave about wine are examined and introduced.