Author:
Abstract
İki veya daha fazla sözcüksel birimden oluşan ve kendine özgü yapısal özellikler içeren deyimler karmaşık bir yapılanmaya sahiptir; bu nedenle, deyim olgusu alanyazında anlambilimsel, sözdizimsel ve kullanımbilimsel açılardan ele alınmış, bu olguyu tanımlamak, özelliklerini betimlemek ve ulamlaştırmak için farklı yaklaşımlar benimsenmiştir. Kimi yaklaşımlar deyimlerin donuk ve sözdizimsel işlemlerde kısıtlamalara sahip olduğunu, ayrıştırılamadığını savunurken kimi yaklaşımlar deyimlerin ayrıştırılabilir ve esnek olduğunu ileri sürmektedir. Öyle ki, bazı deyimler kendisini oluşturan birimler arasına eklenti alarak değiştirim sürecine girebilmektedir. Bu çalışma Türkçe deyimlerin özgün biçimini oluşturan birimler arasına eklenti girip girmediğini, böylesi bir süreç söz konusuysa hangi türden eklentilerin araya girdiği ve bunların kullanım sıklıklarını, özgün biçimi oluşturan birimlerin arasına eklenti girmesi sürecinin var olan deyim dışında değişke oluşturup oluşturmadığını ve deyimleri bilişsel temelde değerlendirerek araya eklenti girmesinin bilişsel bütünleme ile olan ilişkisini tartışmayı amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda Türkçe deyimler sözlükleri Belge Tarama Yöntemi aracılığıyla taranmış, örneklemi oluşturan 359 deyim MINITAB istatistik programı üzerinden rastgele seçim yöntemi aracılığıyla seçilmiştir. Söz konusu deyimler Türkçe Ulusal Derlemi ve Google derlemleri üzerinden sorgulanmış ve özgün biçimi oluşturan birimlerin arasına eklentilerin girmesi ile Türkçe deyimlerin değiştirime uğradığı 5 adet kullanım örneği saptanmış, bu deyimlerin özgün deyimlerin birer değişkesi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen bulgular anlamlılık değeri (p=0.5-1.00) temelinde anlamlı sonuçlar sunmaktadır. Bireyin zihninde var olan özgün deyimin ilgili bağlama yetersiz kalması ve bunun bir sonucu olarak özgün biçimi oluşturan birimlerin arasına eklenti eklemesi bilişsel bütünlemeye ulaşma çabası olarak değerlendirilmiştir.
Keywords
Abstract
Idioms consisting of two or more lexical units and containing unique structural features have a complex structure; Therefore, the phenomenon of the idiom has been dealt with in terms of semantics, syntactic and pragmatic in the literature, and different approaches have been adopted to define this phenomenon, describe its features and categorize it. While some approaches argue that idioms are frozen and have limitations in syntactic operations and cannot be parsed, some approaches argue that idioms are decomposable and flexible. So that some idioms can enter the process of modification by intervening adjunct(s) among the units that constitute them. This study aims to discuss (i) whether adjunct(s) is intervened in the original forms of Turkish idioms if such a process is in question, what kind of adjunct(s) intervene and what is their frequency of usage; (ii) whether intervening adjunct(s) to the original form creates an alternative other than the existing one and (iii) to find out the relationship between intervened adjunct(s) and cognitive integration by evaluating idioms on a cognitive basis. For this purpose, Turkish idioms dictionaries are scanned using Document Scanning Method and 359 idioms constituting the sample are selected by random selection method over MINITAB statistical program. The idioms are quired through the Turkish National Corpus and Google corpus, and it is determined that 5 examples in which Turkish idioms are modified by intervening adjunct(s) among the units that constitute the original form, and it is concluded that these idioms are variants of original idioms. The findings show that the usages in question provide meaningful results on the basis of the significance value (p=0.5-1.00). The fact that the original idiom existing in the mind of the individual is insufficient for the relevant context and as a result of this, intervening an adjunct between the units is considered as an effort to reach cognitive integration.