Author:
Abstract
Kültür bir millete ait her şeyin biriktiği ortak bir hafıza, dil ise bu hafızanın yaratıcısı ve aktarıcısı olarak en önemli kültür göstergesidir. Bu noktada kültürdilbilim, dil üzerinden kültür ögelerini inceleyen ve dilsel birimler aracılığıyla milletlerin ortak hafızasına erişmeyi amaçlayan bir disiplindir. Türkçe dersleri ve bu derslerde kullanılan ders kitaplarının ana dili ve kültür öğretiminde önemli bir konumda olduğu düşünüldüğünde ders kitaplarındaki metinlerin kültürdilbilimsel açıdan incelenmesi bu materyallerde kültürden yararlanma durumunun betimlenmesi açısından önemlidir. Bu çalışmanın amacı, farklı yayınevlerince hazırlanan ortaokul 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinleri kültürdilbilim açısından incelemektir. Bu amaç doğrultusunda ders kitaplarında yer alan serbest okuma metinleri dâhil toplam 128 okuma metni çalışmaya dâhil edilmiştir. Nitel desende gerçekleştirilen araştırmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada ilk olarak her ders kitabının kelime hazinesi tespit edilmiştir. Ardından ders kitaplarındaki özel isimler anıştırma isim, olay ve metin olguları bakımından sınıflandırılmış; atasözleri, deyimler, konuşma dil ögeleri, ünlem ve hitaplar, yabancı sözcükler, alıntılar ve ağız özellikleri tespit edilerek bu sözcük ve sözcük gruplarının toplam ve farklı sözcük içindeki katsayıları ve yüzdeleri belirlenmiştir. Çalışmanın bulgularına göre metinlerin anıştırma isimler, yabancı sözcükler, deyimler, konuşma dili ögeleri, ünlemler ve hitaplar bakımından zengin olduğu, anıştırma metin ve olaylar, atasözleri, alıntılar ve ağız özellikleri bakımından ise zengin olmadığı tespit edilmiştir.
Keywords
Abstract
Culture is a common memory in which everything belonging to a nation is accumulated, and language is the most important cultural indicator as the creator and transmitter of this memory. At this point, cultural linguistics is a discipline that examines cultural elements through language and aims to reach the common memory of nations through linguistic units. Since Turkish lessons and textbooks used in these courses have an important place in teaching the mother tongue and culture, it is important to examine the texts from a cultural-linguistic point of view in terms of describing the state of cultural use in these materials. This study aims to examine the texts in the 5th, 6th, 7th, and 8th-grade Turkish textbooks, prepared by different publishing houses in terms of cultural linguistics. For this purpose, 128 reading texts, including free reading texts in the textbooks, were included in the study. In the qualitative study, the document analysis method was used. In the research, firstly, the vocabulary of each textbook was determined. Then, proper nouns in the textbooks were classified in terms of allusions, events, and textual facts. Proverbs, idioms, colloquial elements, exclamations and addresses, foreign words, quotations, and dialect features were determined, and the coefficients and percentages of these words in the total and different words were determined. According to the study's findings, the texts are rich in allusions, foreign words, idioms, colloquial elements, exclamations, and addresses, but not rich in allusion texts and events, proverbs, quotations, and dialect features.